Dữ liệu từ Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản (JAMA) cho thấy Trung Quốc đã vượt qua Nhật Bản để trở thành nước xuất khẩu xe lớn nhất thế giới trong năm 2023. Ngành ô tô Trung Quốc bùng nổ trong những năm gần đây phần lớn là do đầu tư lớn vào ô tô điện, một lĩnh vực mà các công ty Nhật Bản tỏ ra thận trọng hơn.
Số liệu của JAMA cho thấy Nhật Bản đã xuất xưởng 4,42 triệu xe vào năm 2023 trong khi Trung Quốc xuất khẩu 4,91 triệu chiếc, theo báo cáo của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc trong tháng này.
Cục Hải quan Trung Quốc thậm chí còn đưa ra con số cao hơn ở mức 5,22 triệu chiếc, tăng 57% so với cùng kỳ năm trước, với 1/3 trong số đó là xe chạy hoàn toàn bằng điện.
Trung Quốc đã xuất khẩu nhiều xe hơn Nhật Bản hàng tháng, nhưng dữ liệu hôm 31.1 xác nhận rằng nước này cũng là nước xuất khẩu đứng đầu trên thế giới trong cả năm.
Không giống như các đối tác Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản bao gồm Toyota - tập đoàn vừa được tái xác nhận hôm 30.1 là công ty lớn nhất thế giới tính theo doanh số bán hàng - cũng sản xuất số lượng lớn xe ở các nước khác.
Năm 2022, sản lượng ô tô ở Nhật Bản không bao gồm xe máy đạt tổng cộng 7,84 triệu chiếc, nhưng sản xuất ở nước ngoài là gần 17 triệu chiếc.
Thay vì các mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện, các nhà sản xuất Nhật Bản từ lâu đã đặt cược vào các mẫu xe hybrid kết hợp năng lượng pin và động cơ đốt trong, một lĩnh vực mà họ đi tiên phong với Toyota Prius.
Chỉ 1,7% ô tô bán ở Nhật Bản là xe điện vào năm 2022, so với khoảng 15% ở Tây Âu, 5,3% ở Hoa Kỳ và gần 20% ở Trung Quốc.
Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đã cam kết sẽ đẩy mạnh hoạt động của mình, trong đó Toyota đặt mục tiêu bán 1,5 triệu xe điện mỗi năm vào năm 2026 và 3,5 triệu xe vào năm 2030. Công ty cũng đã đầu tư rất nhiều vào công nghệ pin và đang nỗ lực sản xuất hàng loạt pin thể rắn. Công nghệ này, mặc dù cho đến nay vẫn chưa được chứng minh trên quy mô lớn, có nghĩa là pin sẽ sạc nhanh hơn và mang lại cho ô tô điện phạm vi hoạt động lớn hơn nhiều so với ô tô thông thường.
Công ty BYD của Trung Quốc trong tháng này đã giành lấy ngôi vương của Tesla về hầu hết doanh số bán xe chạy hoàn toàn bằng điện, nhờ tận dụng sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ Bắc Kinh cho lĩnh vực đang phát triển này.
Thành công của Trung Quốc trong lĩnh vực xe điện cũng khiến các công ty của nước này gặp rắc rối lớn khi các cơ quan quản lý ở các thị trường phương Tây cáo buộc họ có các hành vi chống cạnh tranh như bán phá giá.
Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen hồi tháng 9 công bố một cuộc điều tra về trợ cấp của nhà nước Trung Quốc cho ô tô điện.
Cuộc điều tra có thể khiến Liên minh châu Âu áp đặt thuế đối với những ô tô mà họ tin rằng được bán không công bằng với giá thấp hơn, qua đó hạ giá các đối thủ cạnh tranh châu Âu.
Christopher Richter, nhà phân tích ô tô tại CLSA, cho biết: “Chính sách này gợi nhớ đến những gì đã xảy ra với Nhật Bản vào những năm 1980, khi họ bắt đầu xuất khẩu rất nhiều ô tô”.
“Vì vậy, người Nhật đã giải quyết vấn đề này bằng cách bắt đầu (xây dựng) nhiều nhà máy ở nước ngoài… Họ xây dựng ở nước ngoài nhiều gấp 4 lần số lượng họ xuất khẩu”, Richter cho biết vào tháng 10.
